I choć powszechnie kojarzony jest on przede wszystkim z dziełem sztuki, okazuje się mieć znacznie szersze znaczenie. Co zatem decyduje o tym, że dany efekt kreatywnej pracy staje się utworem?

Bez znajomości przepisów prawa odróżnienie utworu od innych przejawów ludzkiej działalności może okazać się problematyczne. W ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych dokładnie wskazano cechy decydujące o tym, że efekt ludzkiej kreatywności może zostać uznany za utwór.

Utwór w ujęciu prawnym

Art. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, definiuje utwór jako „przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.” Nie jest więc istotna strona artystyczna czy materialna, ani nawet przeznaczenie powstałego dzieła. Chodzi wyłącznie o prawne zabezpieczenie efektów działalności uznanej za twórczą. Warto w tym miejscu zauważyć, że utrwalenie przejawu działalności twórczej rozumiane jest na dwa sposoby. Nie oznacza wyłącznie trwałego zapisu na określonym nośniku, lecz również jego zaprezentowanie i rozpowszechnienie.

W kontekście wspomnianego zapisu ustawy, utworem może być obraz, wiersz, piosenka i inne twory zapisane na określonych nośnikach, ale też takie przejawy twórczej działalności, jak przedstawienia teatralne wyłącznie upowszechniane, a z rzadka utrwalane. Tym samym prawa autorskie do dzieła jego twórca nabywa już z chwilą ujawnienia efektów jego działalności – czy to przez niego samego, czy też osoby trzecie.

Ustawowe cechy utworu

Publikacje analizujące prawo autorskie w Profinfo.pl,  w dużym stopniu wyjaśniają zagadnienie, w tym również pojęcie samego utworu, jako ostatecznego rezultatu działalności twórczej.

Aby efekt działalności twórczej uznać za utwór, musi zostać zaprezentowany przez autora, który decyduje się go powszechnie udostępnić. Jako forma uzewnętrznienia powinien cechować się indywidualnością, co oznacza, że nie może powielać cudzych pomysłów, lecz wyróżniać się czymś nowym, a przede wszystkim oryginalnym. Nie wystarczy więc posłużenie się wiedzą i umiejętnościami, konieczne jest przedstawienie myśli powstałej w wyobraźni.

W świetle ustawy utworami są dzieła literackie, plastyczne, publicystyczne, fotograficzne, muzyczne, sceniczne, wizualne i audiowizualne. Uznaje się za nie również prace naukowe, kartograficzne, architektoniczne, urbanistyczne, a także programy komputerowe i wyroby lutnicze. Nie kwalifikują się natomiast idee, odkrycia, koncepcje, metody, procedury, a także informacje prasowe.